Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej wzywa do zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska naturalnego naszej ojczyzny. Kierując się tymi wartościami od kilkunastu lat podejmowane są intensywne działania na rzecz kontroli i przeciwdziałania zanieczyszczeniom gleb, wód i hałasu. Efektem tych działań jest coraz sprawniejszy system prowadzący monitoring gleb.
Podstawy prawne
„Monitoring chemizmu gleb ornych Polski” jest elementem Państwowego Monitoringu Środowiska i wykonuje zadania naukowe i kontrolne w zakresie jakości gleb i ziemi. Badania mają na celu ocenę zmian zachodzących w glebach Polski w wyniku działalności rolnej i przemysłowej.
Obowiązek prowadzenia monitoringu oprócz ogólnych przepisów konstytucyjnych wynika z zapisów art. 26 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Zagadnienia jakościowe oceny zawiera delegacja opisana w artykule 105 cytowanej ustawy, w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359).
Ewolucja systemu
Rozpoczęcie badań zakładających monitoring gleb miało miejsce w 1995 roku kiedy to instytucje ochrony środowiska oraz naukowe zakłady pedosfery porozumiały się co do rodzaju współpracy. Powołano wtedy krajową sieć składającą się 216 punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na glebach użytkowanych rolniczo na terenie całego naszego kraju.
Oprócz tego podjęto program monitoringu chemizacji gleb rolnych, indywidualnie z roku na rok zwiększano ilość stacji, laboratoriów i osób zajmujących się problemem w każdym z województw. Na terenie samego województwa lubelskiego, jednego z ważniejszych rejonów rolniczych wschodniej europy, rozmieszczonych zostało 20 punktów pomiarowo-badawczych
Zakres badań
W wyznaczonych punktach pomiaru, zlokalizowanych w każdym z województw, pobierane są próby profili gleby. Następnie w laboratoriach i pracowniach naukowych próbki są szczegółowo analizowane i badane pod kątem zawartości zanieczyszczeń jak i przydatności rolnej.
Badania dotyczą w pierwszym rzędzie składu granulometrycznego i ilości jego frakcji, zawartości procentowej próchnicy glebowej, zawartości procentowej węglanu wapnia, ogólnej kwasowości gleby a także kwasowości hydrolitycznej. Co do składników określa się zawartości: azotu ogólnego, węgla organicznego, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, wymiennego wapnia, potasu, magnezu i sodu, przewodnictwo elektryczne i radioaktywność. Niektóre zakłady pedosfery obliczają też stosunek węgla do azotu, zasolenie gleby, kationową pojemność sorpcyjną a także stopień wysycenia kationami zasadowymi.
