Ochrona środowiska to obecnie priorytet. Najbardziej na zanieczyszczenia narażone jest powietrze, gleba oraz wody. Niektóre zanieczyszczenia mają charakter stały i są nieodwracalne. Inne można neutralizować.
Wpływ człowieka na stan gleby
Właściwości fizyczne i chemiczne gleby ulegają zmianie pod wpływem działalności rolniczej i antropopresji (pozarolniczej działalności człowieka).
Przede wszystkim zmienia się uziarnienie gleby, jej kwaskowatość, skład związków mineralnych. Na obszarach przemysłowych gleby mogą zostać zanieczyszczone metalami ciężkimi lub zanieczyszczeniami chemicznymi.
Program monitorowania gleb
Od 1995 roku na podstawie działa krajowy program monitoringu gleb koordynowany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Monitoring prowadzony jest przez Inspektoraty Wojewódzkie za pomocą akredytowanych laboratoriów.
Badania prowadzone są w cyklu pięcioletnim w 216 punktach pomiarowych. Punkty te są bardzo precyzyjnie wyznaczane na podstawie siatki geograficznej, ich położenie nie jest zmieniane. Chodzi o to, by badania miały pełną wartość porównywalną. Na przestrzeni 25 lat prowadzenia monitoringu gleb położenie tylko kilku punktów uległo niewielkim zmianom ze względu na prowadzone inwestycje.
Monitoring gleb służy nie tylko badaniu stanu bieżącego. Dokonywane są porównania pozwalające ocenić zachodzące zmiany, ich postęp w czasie. Przede wszystkim jednak są podstawą do ich prognozowania i określania zagrożeń.
Jak przebiega monitoring gleb?
W każdym z wyznaczonych punktów pobierana jest próbka ziemi do głębokości 20 cm i z obszaru ok. 100 m2. Tak pobrana ziemia zostaje zmieszana i poddana analizie fizykalnej i chemicznej.
Badany jest stan granulometryczny ziemi pod kątem zawartości piasku, iłów, węgla organicznego oraz próchnicy. Badania pozwalają na określenie erozji gleb, zwłaszcza tych o lekkiej strukturze.
Struktura gleby ma również bardzo duże znaczenie na jej przeznaczenie pod konkretny rodzaj upraw oraz stosowane metody.
Gleby ciężkie można rozluźnić dodatkiem torfu i próchnicy, gleby lekkie można zagęścić kompostem lub obornikiem i koniecznie trzeba ją nawilżać.
Badania chemiczne gleby biorą pod uwagę kilkadziesiąt składników naturalnych i związków chemicznych. Pozwalają przede wszystkim na określenie kwasowości gleby i ewentualną jej korektę (obszary rolnicze).
Przede wszystkim określana jest zawartość fosforu, azotu, wapnia, potasu i wielu innych związków. Badania chemiczne umożliwiają wykrycie ewentualnych skażeń gleby i podjęcie środków zaradczych.
